צוקונפטיקע צייט (עתיד)

איך וועל
דו וועסט
ער וועט
זי וועט
מיר וועלן
איר וועט
זיי וועט

תרגיל

היט זך  תזהר                                      רייכערן   לעשן

דאס טשעקביכל  פנקס שיקים                אפשאצן  להעריך

אנצוקלינגען       לטלפן                       ווייט       רחוק

דער אוניווערסיטעט  אוניברסיטה         הערט זיך צו   תקשיב

עפעס     משהו                                   ס'קען ניט זיין     לא יתכן

גייט ניט אוועק    אל תלך                    פאליציי       משטרה



פתגמים ביידיש

א געזונטן גיט מען, און א קראנקן פרעגט מען

תרגום----לבריא נותנים, את החולה שואלים

אויפן גנב ברענט דאס היטל

תרגום------על ראש הגנב בוער הכובע

דאס עפל פאלט ניט ווייט פון ביימעלע

תרגום התפוח לא נופל רחוק מהעץ

אכציק ער און זיבעציק זי

ס'איז היינט אקראט געווערן פופציק יאר
אז זיי לעבן זיך אין איינעם אלטע פאר
זיי האבן זיך געעלטערט, קוקט אייך צו
אכציק ער אין זיבעציק זי

כאטש דער זיידע מיט דער באבע זיינען קורץ
און קליין
נאר דער זיידע מיט דער באבן זיינען מלא חן
ער מיטן שפיציכדיקן בערדעלע. מיט א
גוידערל זי
אכציק ער און זיבעציק זי

זיי זיינען היינט געגאנגען ביידע אין שול
און האבן דארט געדאוונט טאקע פול
אז גאט האט זי געהאלפן, ברוך הוא
אכציק ער און זיבעציק זי

פון דער שול זיינען זיי אהימגעגאנען גלייך
אויפן טיש איז שוין געשטאנגען לעקעך א סך
די אייניקלעך האבן געווארט שון פון
פרי
אכציק ער און זיבעציק זי


דער עולם האט זיך באלד געזעצט צום טיש
און אז מען האט אויפגעטראגן די פייערדיקע
פיש
האט דרשה געהאלטן רב הערשעלע-צבי
אכציק ער און זיבעציק זי

ווי דער זיידע איז געווזען תמיד א פרומער
ייד
יידן טאן גוטס איז ער קיינמאל ניט מיד
דערפאר העלפט אם גאט, אי שפעט אי פרי
אכציק ער און זיבעציק זי

ווי די באבע איז געוועזן תמיד א וויבל
מלא חן
דער צירינג שטייט איר נאך איצטער, זאגט
אליין
די באבע האט געגעכן א שמייכל דערצו
אכציק ער או זיבעציק זי

אזוי האט מען געהוליעט ביז האלבער נאכט
באבעלע זאגט דאר זיידע א גוטשינקע
נאכט
שלאף געזונט או דעק זיך צו
אכציק ער און זיבעציק זי

דער זידע איז געוועזן שוין זייער אלט
איז ער אנטשלאפן געווערן באלד
די באבע האט ניט געקאנט מאכן די אויגן צו
אכציק ער און זיבצעק זי

זי האט זיך דערמאנט אזוי ליגנדיק אין בעט
ווי מען האט איר איר נאטען פאר א חתן
גערעדט
א מופלג איז ער געווען און שיין דערצו
אכציק ער זיבעציק זי

די באבע האט אנגעהויבן דרימלען מיט א
מאל
איר חלום וועל איך אייך דערציילן אן
אנדרשע מאל 
טע לאמיר זי שוין ביידע לאזן צו רו
אכציק ער זיבעציק זי

                                  פארגאנגענע צייט (זמן עבר)



איך בין   

דו ביסט

ער איז

זי איז

מיר זענען

איר זענט

זיי זענען


תרגיל

חברו משפטים ביידיש מהמילים הנמצאים מטה:

פורל     עגלה                                    דער טעאטער   -- תאטרון

שוועלבל    סנונית (ציפור)                  הונגערט            רעב

קארן      חיטה                                   דארשטיק         צמא

פארשטעלונגען    הצגות (תאטרון)       פארשוונדן        נעלם

קנעכט   עבד                                      שלעפריק         ישנוני

א רעזשיסאר        במאי                       בענטשן           לברך


ברכות (קללות ביידיש)

* איך האב  דיך אזוי ליב, אז איך וואלט דיר מיין טויט ניט געזשאלעוועט

אני אוהב אותך כל כך שלא הייתי אפילו מסרב לתת לך במתנה את המוות שלי


* איך זאל דיר זען אויף איין פיס און דו מיך - מיט איין אויג

שאני אראה אותך על רגל אחת ואתה אותי בעין אחת

* אלע ציין זאל דיר ארויספאלן, נאר איינער זאל דיר בלייבן - אויף צאנוויטיק

שכל שיניך ינשרו ורק אחת תישאר לכאב

נא לתרגם ביידיש את פירוש המשפט (בהשאלה)

א נעכטיקער טאג


תרגום: יום אתמול

(בהשאלה) נאמר על מישהו נעלם ולא מוצאים אותו כמו אתמול 


                             אבי געזונט

א ביסל זון א ביסל רעגן
א רויק ארט דעם קאפ צו לייגן
אבי געזונט קען מען גליקלעך זיין

א שוך א זאק א קלייד אן לאטעס
אין קעשענע א דריי פיר זלאטס
אבי געזונט קען מען גליקלעך זיין

די לופט איז פריי פאר יעדן גלייך
די זון זי שיינט פאר יעדן איינעם
ארעם אדער רייך

א ביסל פרייד א ביסל לאכן
א מאל מיט פריינט א שנעפסל מאכן
אבי געזונט קען מען גליקלעך זיין

איינער זוכט עשירות איינער זוכט גבירות
אייננעמען די גאנצע וועלט
איינער מיינט דאס גאנצע גליק
הענגט נאר אפ אין געלט

זאלן אלע זוכן זאלן אלע קריכן
נאר איך טראכט ביי מיר
איך דארף דאס אויף כפרות
וויל דאס גליק שטייט ביי מיין טיר

א ביסל זון א ביסל רעגן





https://www.youtube.com/watch?v=lP_Xcim5gF8

מספרים

צען    עשר                                     זעכציק   שישים

צוואנציק    עשרים                           זיבעצן  שבעים

דרייסיק       שלושים                         אכציק   שמונים

פערציק      ארבעים                           ניינציק  תשעים

פופציק       חמישים                          הונדערט  מאה



חברו משפטים ביידיש מהמלים הנמצאות מטה:

רייכערן   לעשן                             ווען    מתי

אומגליק  אסון                               קאלט  קר

עס מאכט ניט אויס  אין דבר             דער מארק  השוק

אויף לינקס   שמאלה                       ס'איס גוט זה טוב

אפשר  אולי                                    אייער  שלכם

ביטויים ביידיש

1. וייז א חזיר א פינגער וויל ער די גאנצע האנט

תראה לחזיר אצבע הוא רוצה את כל היד

2. אויב די באבע וואלט געהאט א בארד, וואלט זי געווען א זיידע

אם לסבתא היה זקן יכלה להיות סבא.

3. ביי פערד קוקט מען אויף די ציין, ביי מענטשין אויף שכל

בסוסים בודקים את השיניים בבני אדם בודקים את השכל

נא לתרגם ביידיש את המשפט ב(בהשאלה)

א קושן אויפגעטרענט אויפן ווינד, לויפט מען נישט נאך די פעדערן

תרגום: כר שנפרם ברוח לא רודפים אחר הנוצות

בהשאלה: בזכות ההצמדה לעיקר, שהרי אם תרדוף אחרי הנוצות, ספק אם יישאר לך כר.
יש לתפור אותו קודם, לפני שאתה פותח במרדף אחרי הנוצות

א יידישע מאמע

איך וויל ביי אייך א קשיא פרעגן
זאגט מיר ווער עס קען
מיט וועלכע טייערע פארמעגונגס 
בענטש גאט אלעמען?
מען קויפט עס ניט פאר קיין געלט
דאס גיט מען נער אומזיסט
און דאך אז מען פארלירט דאס
וויפל טרערן מען פארגיסט
א צוויטע גיט מען קיינעס ניט
עס העלפט ניט קיין געוויין
אוי, ווער עס האט פארלוירן
דער ווייס שוין וואס איך מייו

פזמון - כער

א יידישע מאמע
עס איז ניט בעסער אין דער וועלט
א יידישע מאמע
אוי ווי ביטערווערן זי פעלט
ווי שיין און ליכטיק איז און הויז
ווען די מאמע אז דא
ווי טרויעריק פינצטער וואטווערן גאט
נעמט איר אויף עולם הבא
אין וואסער אין פייער
וואלט זי געלאפן פאר איר קינד
ניט האלטן איר טייער
דאס איז געוויס די גרעסטע זינד
אוי ווי גליקלעך און רייך איז דער מענטש וואס האט
 אזא שיינע מתנה געשענקט פון גאט
נאר אלטיטשקע יידישע מאמע, מאמע מיין

ווער איז אייך ביי דער וויגלע געזעסן
טאג און נאכט?
און ווער האט ביי אייער קראנקן בעט
קיין אויג ניט צוגעמאכט
ווער האט פאר אייך געקאכט, געבאקט
געארבעט און געשקלאפט
און ווער וואלט פאר איז קינד 
אוועקגעלייגט איר לעצטע קראפט?
ביי וועמען זייט איר אלע טייער
אלע פיין און גוט?
ווער וואלט פאר אייך געגעבן
איר לעצטע טראפן בלוט?

כער פזמון

א יידישע מאמע




https://www.youtube.com/watch?v=xcx-K-ThBH4

מספרים

איינס    אחת                                     עלף    אחת עשרה

צוויי     שתיים                                  צוועלף  -- שתים עשר

דריי      שלוש                                   דרייצען -- שלוש עשרה

פיר       ארבע                                    פערצן   - ארבע עשר

פינף      חמש                                     פופצן   - חמש עשרה

זעקס     שש                                       זעכצן     שש עשרה

זיבן       שבע                                      זיבצען    שבע עשרה

אכט       שמונה                                    אכצן      שמונה עשרה

ניין        תשע                                      ניינצן      תשע עשרה

צען        עשר                                      צוואנציק   עשרים

תרגיל

חברו משפטים ביידיש מהמילים הנמצאות מטה

טייסטערל    ארנק                                 וואליזע   מזוודה

צימער    חדר                                       געזען  לראות

אונטן    למטה                                      זיכט   לחפש

זאגט מיר   תגיד לי                                טוריסט  תייר

אונדז  אותנו                                         היט זיך   תזהר

ביטויים ביידיש

יעדער מענטש הוט זיך זיין פעקל

כל אדם יש את החבילה שלו

ווערטר זאל מען וועגן ניט ציילן

מילים צריך לשקול ולא לספור

זיין ווערט זאל זיין א שטעקן, איך מורא געהאט אויבערצוגיין

אם המילים שלו היו מקל, הייתי מפחד להישען



דאנא דאנא

אויפן פורל ליגט דאס קעלבל
ליגט געבונדן מיט א שטריק
הויך אין הימל פליט דאס שוועלבל
פרייט זיך, דרייט זיך הין און  צוריק 

כער (פזמון)

לאכט דער ווינט און קארן
לאכט און לאכט און לאכט
לאכט ער אפ א טאג א גאנצן 
מיט א האלבע נאכט
דאנא דאנא דאנא
דאנא דאנא דאנא
דאנא דאנא דאנא
דאנא דאנא דאנא

שרייט דאס קעבל, זאגט דער פוייער
ווער זשע הייסט דיר זיין א קאלב?
וואלסט געקענט דאך זיין א פויגל
וואלסט געקענט דאך זיין א שוואלב

כער (פזמון)

בלינדע קעלבער טוט מען בינדן
און מען שלעפט זיי און מען שעכט
ווער ס'האט פליגט, פליט ארויפצו
איז ביי קיינעם ניט קיין קנעכט

כער (פזמון)

https://www.youtube.com/watch?v=vSi8-bGRunw

                                 ימות השבע

זונטיק                יום ראשון

מאנטיק              יום שני

דינסטיק              יום שלישי

מיטוואך              יום רביעי

דאנערשטיק         יום חמישי

פרייטיק               יום שישי

שבת(ס)                יום שבת




תרגיל

חברו משפטים מהמילים הנמצאות מטה

מיר     אנחנו                                      אויף דיר  ----עליך

פאר וואס?     למה?                            וואס וולט איר   מה אתה רוצה

וואס הערט זיך    מה נשמע                   רעכטס   ימינה

אן אפטיק      בית מרקחת                      יענער גאס    ברחוב השני

געפאלן     נפל                                      מאן           בעל


קללות איחולים באידיש

* א שטרוי דיר אויג און א שפאן דיר אין אויער און זאלסט ניט וויסן פריער ארויסצוציען

תרגום - שיכנס לך קש לעין ושבב לאוזן ושלא תדע מה להוציע קודם


* אויסקרענקען זאלסטו אלץ וואס דו פארמאגסט און פארזאצן דער וויבס ספאדניצע 

תרגום - שתוציא על רופאים כל מה שיש לך ותמשכן את החצאית של אשתך

נא לתרגם ביידיש את פירוש המשפט (בהשאלה)

אויך מיר א מענטש צום טיש

תרגום - עוד אישיות לשולחן

בהשאלה: "תראו מי מדבר" עוד אחד שיש לו דיעה

     
               ביי מיר ביסטו שיין

כ'וויל דיר זאגן, דיר גלייך צו הערן
אז דו זאלסט מיר ליבע דערקלערן
ווען דו רעדסט מיט די אויגן
וואלט איך מיט דיר געפלויגן ווו דו ווילסט
ס'ארט מיך ניט

און ווען דו האסט א ביסעלע שכל
און ווען וויזסט דיין נארישן שמייכל
ווען דו ביסט ווילד איניאנער
ביסט אפילו א גאליציאנער
זאג איך: דאס ארט מיך ניט

ביי מיר ביסטו שיין
ביי מיר האסטו חן
ביי מיר ביסטו דער שענסטער אויף דער וועלט
ביי מיר ביסטו גוט
ביי מיר האסטו "איט"
ביי מיר ביסטו טייערער פון געלט

ווען דו זאלסט זיין שווארץ ווי א טאטער
ווען דו האסט אויגן ווי ביי א קאטער
און ווען דו הינקסט צוביסלעך
האסט קרומע פיסלעך
זאג איך: דאס ארט מיך ניט

און ווען דו האסט א נארישן שמייכל
און ווען דו האסט וויזט אויס שכל
ווען דו ביסט ווילד ווי אן איניאדנער
אפילו א גאליציאנר
זאג איך: דאס ארט מיך ניט

ביי מיר ביסטו שיין
ביי מיר האסטו חן
ביי מיר ביסטו איינער אויף דער וועלט
ביי מיר ביסטו גוט
ביי מיר האסו "איט"
ביי מיר ביסטו טייערער געלט

פיל שיינע יינגעלך האבן שוין געוואלט נעמען מיך
און פון זיין אלע אויסגעקליבן האב איך נאר דיך

ביי מיר ביסטו שיין
ביי מיר האסטו חן
ביי מיר ביסטו איינער אויף דער וועלט


https://www.youtube.com/watch?v=MSajw0CiVwI